પાટણ વિશે | About Patan

 પાટણ વિશે | About Patan 

પાટણ ગુજરાત રાજ્યમાં આવેલું એક પ્રાચીન અને ઐતિહાસિક શહેર છે. આ શહેરનું સ્થાપન 8મી સદીમાં રાઠોડ વંશના રાજા વંઝ રાજા વંઝરાજ ચાવડા દ્વારા કરવામાં આવ્યું હતું. પાટણને પહેલાથી નગર તરીકે ઓળખવામાં આવતું હતું અને તે સોલંકી વંશના શાસકોની રાજધાની તરીકે પ્રસિદ્ધ હતું.

પાટણનું પ્રખ્યાત ઐતિહાસિક સ્મારક રાણી કી વાવ છે, જે UNESCO વિશ્વ વારસા સ્થલ તરીકે ઓળખવામાં આવે છે. આ વાવ એટલે કે પાણીના કૂવા જે ખૂબ જ શૈલીઓમાં બનાવવામાં આવ્યા છે અને તેના શિલ્પો ખૂબ જ સુંદર અને પ્રચંડ છે.

પાટણ ગુજરાતના શિલ્પ અને કળાનો કેન્દ્ર પણ છે. અહીંની સિક્કા અને પટોળા સાડીઓ વિશ્વપ્રસિદ્ધ છે. પટોળા સાડીઓના બનાવટ માટેના જટિલતા અને કારીગરોની કુશળતા માટે તે જાણીતી છે.

આ ઉપરાંત પાટણમાં અનેક ધાર્મિક સ્થળો પણ છે, જેમ કે, હિંગલાજ માતાનું મંદિર, કાલિકા મંદિર, અને અન્ય ઘણા જૈન મંદિરો.

આજે, પાટણ એક શાંતિપૂર્ણ શહેર છે, જે પોતાની ઐતિહાસિક ધરોહર અને સંસ્કૃતિ માટે જાણીતી છે.

પાટણનું ઐતિહાસિક મહત્ત્વ તેના ભૂતકાળમાં રાજકીય અને સાંસ્કૃતિક કેન્દ્ર તરીકેના સ્થાનથી આવે છે. પાટણ 10મી થી 13મી સદી દરમિયાન સોલંકી વંશના શાસનકાળમાં પોતાની ઉત્તમ વિદ્યા, શિલ્પકલા, અને આધ્યાત્મિક પરંપરાઓ માટે પ્રસિદ્ધ થયું હતું.

રાણી કી વાવ:

આદિલશાહની પુત્રી રાણી ઉદયમતી દ્વારા બનાવવામાં આવેલી રાણી કી વાવ પાણીનો કૂવો છે, જે પાટણના સૌથી વધુ લોકપ્રિય ઐતિહાસિક સ્થળોમાંથી એક છે. આ વાવ પોતાની આર્કિટેક્ચરલ ડિઝાઇન અને શિલ્પકલા માટે જગવિખ્યાત છે. વાવના પાથરણાં અને દીવાલો પરની હસ્તકલાકૃતિઓ ભવ્યતાનું પ્રતિનિધિત્વ કરે છે, અને તેનું ઐતિહાસિક મહત્વ એટલું છે કે 2014માં યુનેસ્કો દ્વારા તેને વિશ્વ વારસા સ્થળ તરીકે જાહેર કરવામાં આવ્યું છે.

પટોળા સાડીઓ:

પાટણમાં બનતી પટોળા સાડીઓનું ઉત્પાદન ભારતભરમાં અને વિદેશમાં પણ પ્રખ્યાત છે. આ સાડીઓ બાંધણી ટેકનિકથી બને છે, જે ખૂબ જ સુક્ષ્મ અને જટિલ પ્રક્રિયા છે. એક એક સાડી બનાવવામાં કારીગરોને ઘણી મહેનત અને સમય લાગે છે. આ કારીગરો પેઢીઓથી આ કલાને જીવંત રાખી રહ્યા છે, અને આ સાડીઓ શોખીન વર્ગમાં ખૂબ માન્ય ગણાય છે.

શિખરબદ્ધ મંદિર:

પાટણમાં જુદા જુદા દેવ-દેવીના શિખરબદ્ધ મંદિરો પણ છે. હિંગલાજ માતાનું મંદિર અને કાલિકા માતાનું મંદિર અહીંના લોકોની શ્રદ્ધાનું કેન્દ્ર છે. આ ઉપરાંત, આ શહેરમાં અનેક જુના જૈન મંદિરો પણ છે, જેમણે આ વિસ્તારને ધાર્મિક રીતે વધુ મહત્વનું બનાવ્યું છે.

પાટણની આદર્શ ગાદી:

પાટણનું અનોખું યોગદાન તેમનું જ્ઞાન કેન્દ્ર હોવા માટેનું છે. આ શહેરમાં સમયકાળ દરમિયાન અનેક વિદ્વાનો, સંસ્કૃત પંડિતો, અને કવિઓએ પોતાની કૃતિઓ સર્જી છે. આ રીતે, પાટણ એક સંસ્કૃતિક અને વિદ્વત્તાનું કેન્દ્ર બની રહ્યું છે.

પાટણની હાલની પરિસ્થિતિ:

આજકાલ, પાટણ એક નાનકડું, શાંત અને ઐતિહાસિક શહેર છે, જે તેની પ્રાચીન સંસ્કૃતિ અને સ્થાપત્ય કળાના અવશેષો માટે ઓળખાય છે.

પાટણના આ ઐતિહાસિક મહત્વને જાણીને, આ શહેરને મુલાકાત કરવી તે પુરાતન ભારતને સારી રીતે ઓળખવાની એક ઉત્તમ તક છે.

પાટણ, જે પહેલાં અન્હિલવાડ પાટણ તરીકે ઓળખાતું હતું, ગુજરાતના મધ્ય ભાગમાં આવેલું છે. આ શહેર પાટણ જિલ્લાનું મથક છે અને તેની સ્થાપના 8મી સદીમાં રાઠોડ વંશના રાજા વંઝરાજ ચાવડા દ્વારા કરવામાં આવી હતી.

અણહિલવાડ પાટણ:

અન્હિલવાડ પાટણ સોલંકી શાસનકાળ દરમિયાન ભારતના સૌથી મહત્ત્વના રાજધાની શહેરોમાંથી એક હતું. અંહિલવાડ પાટણ નામ અન્હિલ નામના રાજપૂતથી પાડવામાં આવ્યું હતું, જે વંઝરાજ ચાવડાના મિત્ર હતા. અન્હિલવાડ પાટણનું સમયગાળામાં રાજકીય, આર્થિક અને સાંસ્કૃતિક કેન્દ્ર તરીકે મહત્ત્વ હતું.

પાટણનો ગૌરવ: વિદ્યા અને વિજ્ઞાન

સોલંકી શાસનકાળમાં પાટણ વિદ્વાનો, કવીઓ, વિજ્ઞાનીઓ અને મહાનુભવોનું એક કેન્દ્ર હતું. તે સમયે, આ શહેરમાં વિદ્યા અને વિજ્ઞાન ખૂબ જ વિકસિત અને આગળ હતું. આ શહેરમાં વિખ્યાત શિક્ષણસંસ્થાઓ અને ગુણવત્તાવાળી શિક્ષણ વ્યવસ્થા હતી, જે તે સમયના ભારતના બીજા રાજ્યો અને શહેરો માટે આદર્શ ગણાતી હતી.

પાટણના અન્ય મહત્વપૂર્ણ ઐતિહાસિક સ્થળો:

સાહસ્ત્રલિંગ તળાવ: આ તળાવના તળિયે 1000 જેટલા શિવલિંગ સ્થાપિત કરાયેલા હતા. તે તેના બાગો અને હાવડાઓ માટે જાણીતું છે, અને આજે તેના અવશેષો જળસંચય અને શૈલ્પિક વિકાસની યાદ અપાવે છે.

સુણકેસ્વર મંદિર: પાટણ નજીક આ સુણકેસ્વર નદીના કિનારે આવેલું છે અને તે તેની પ્રાચીન શિલ્પકલા માટે જાણીતું છે.

હેમચંદ્રાચાર્ય : હેમચંદ્રાચાર્ય એક જાણીતા જૈન વિદ્વાન હતા, જેમણે જૈન ધર્મ, વ્યાકરણ, અને કાવ્યના ક્ષેત્રોમાં નોંધપાત્ર યોગદાન આપ્યું છે. તેમણે અનેક પુસ્તકો લખ્યા અને તે સમયના વિદ્વાનોમાં ઉચ્ચ સ્થાન ધરાવતા હતા.

સનવર કિલ્લો: પાટણ શહેર પાસે સનવર કિલ્લો પણ મહત્વપૂર્ણ ઐતિહાસિક સ્થળ છે. આ કિલ્લો 11મી સદીમાં બનાવવામાં આવ્યો હતો અને તે સમયેના શિલ્પ અને સુરક્ષા તકનીકોના શ્રેષ્ઠ ઉદાહરણો આપે છે.

પાટણની ધાર્મિક પરંપરાઓ:

પાટણમાં જૈન ધર્મનું વિશિષ્ટ મહત્વ છે, અને તેથી આ શહેરમાં અનેક જૈન મંદિરો આવેલા છે. આ જૈન મંદિરો તેમના અભૂતપૂર્વ શિલ્પ અને શાંતિપૂર્ણ વાતાવરણ માટે જાણીતા છે.

આધુનિક પાટણ:

આજે, પાટણ ગુજરાત રાજ્યના મુખ્ય પ્રવાસન સ્થળોમાંનું એક છે. આ શહેરમાં ઐતિહાસિક, ધાર્મિક અને સાંસ્કૃતિક સ્થળો સાથે સંસ્કૃતિની સમૃદ્ધ વારસા છે. પાટણની વિશિષ્ટ સાંસ્કૃતિક અને ઐતિહાસિક પરંપરાઓ તેને ગુજરાતના પ્રાચીન રાજ્યો અને મીઠાં સ્થળોમાંથી એક બનાવે છે.

પાટણની મુલાકાત એ પ્રાચીન ભારતીય સંસ્કૃતિ અને ઇતિહાસ સાથે રૂબરૂ થવાની એક ઉત્તમ તક છે.